ในปัจุบันนักวิจัยยังหาสาเหตุที่ชัดเจนไม่ได้ ว่าทำไมเราถึงลืมความฝันได้ง่ายๆ อาจจะเป็นเพราะว่าร่างกายถูกออกแบบมาให้เราลืมความฝัน เพราะถ้าเราจำได้ทุกอย่าง เราอาจจะสับสน แยกความฝันกับชีวิตจริงได้ยากขึ้น
คนที่นอนหลับไม่ฝัน จริงๆแล้วอาจจะแค่จำไม่ได้
ในหนึ่งคืนคนเราสามารถฝันได้หลายครั้ง แต่ความฝันที่จะจำได้เป็นความฝันในช่วงที่ใกล้จะตื่นนอน เช่น ความฝันตอนเช้ามืด
สาเหตุมาจาก ในวงจรของนอนหลับ เราจะฝันในช่วงที่เรียกว่า REM sleep ซึ่งในช่วงนี้สารสื่อประสาทในสมองทำงานได้ไม่เต็มที่ ทำให้เราจำความฝันได้แค่ตอนที่ใกล้ตื่น เพราะระบบต่างๆของร่างกายเริ่มกลับมาทำงานตามปกติ
มีผู้เชี่ยวชาญบางคนบอกว่า จริงๆเราไม่ได้ลืมความฝัน เพียงแค่เราไม่รู้วิธีที่จะเรียกความจำตอนฝันกลับมา เลยอาจทำให้เราอยู่ดีๆก็นึกถึงสิ่งที่ฝันเมื่อคืนได้ทั้งที่ตอนแรกก็เหมือนจะลืมไปแล้ว
การทำงานของสมองในการจำความฝัน
ขั้นแรกเปลือกสมอง (cerebral cortex) จะรับรู้ข้อมูลใหม่ จากนั้นจะส่งข้อมูลไปยังฮิปโปแคมปัส (hippocampus) เพื่อจัดเก็บระยะสั้น ในที่สุดหากหน่วยความจำมีความสำคัญเพียงพอ ฮิปโปแคมปัส (hippocampus) จะส่งข้อมูลนี้กลับไปยัง cortex เพื่อจัดเก็บข้อมูลระยะยาว
- รับรู้ข้อมูล
- พักไว้ที่เก็บความจำชั่วคราว (Short-term memory)
- เก็บไว้เป็นความจำระยะยาว (Long-term memory)
ตอนที่เรากำลังนอนหลับ สารสื่อประสาทจะทำงานได้ไม่เต็มที่ ซึ่งเปรียบกับเส้นทางจาก cortex ไปยัง hippocampus นั้นถูกปิด ความหมายคือ สมองสร้างความจำได้ยากขึ้นในตอนหลับ
ทำไมบางคนจำความฝันได้ บางคนจำไม่ได้
ผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับ Julie Lambert ระบุว่า ถ้าเรานอนไม่พอติดกันนานๆ ทำให้ช่วง REM sleep ลดน้อยลง ส่งผลให้จำความฝันยากขึ้น
นอกจากนี้ลักษณะส่วนตัวของแต่ละคนที่มีผลในการจำความฝันได้หรือไม่ได้ พบว่าคนที่มีความคิดสร้างสรรค์ เป็นคนช่างฝัน มักจะเป็นกลุ่มคนที่จำความฝันได้ดี ส่วนคนที่เน้นอยู่กับความเป็นจริง สนใจแต่สิ่งภายนอก มักจะจำความฝันได้ยาก
คนที่มีความเครียด การเจ็บป่วย สามารถทำให้เกิดฝันร้ายได้ ซึ่งมักจะเป็นความฝันที่จำได้ในตอนตื่น
ทำยังไงถ้าอยากจำความฝันให้ได้
จากข้อมูลเรื่องการทำงานของสมองที่ระบุไปแล้วด้านบน ถ้าอยากจำความฝันนั้นไว้ให้ได้นานๆ ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าทางที่ดีที่สุดคือ พยายามนึกและรีบจดความฝันไว้ทันทีหลังจากตื่น
หลับแล้วฝัน กระทบสุขภาพไหม
การที่นอนหลับ แต่ตื่นมาจำความฝันได้นั้น ในบางครั้งก็เป็นเรื่องปกติเรื่องร่างกายคนนั้นๆ ซึ่งไม่ได้ส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับโดยตรง แต่การจำความฝันได้บางกรณี อาจเป็นสัญญาณต่างๆที่เกิดขึ้นกับร่างกาย เช่น
- การตื่นกลางดึก ซึ่งอาจเกิดจากนาฬิกาปลุก เสียงรบกวน
- การนอนไม่เป็นเวลา
- ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
- การดื่มแอลกอฮอล์
- การฝันร้ายบ่อยจนตื่นกลางดึก
- ฝันที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์สะเทือนใจ (ฝันร้ายจาก PTSD)
